Stowarzyszenie Przyjaciół Białej Przemszy w roku 2009 podjęło się ponownie przeprowadzenia inwentaryzacji zanieczyszczeń nad Białą Przemszą. W niniejszym raporcie znajdują się informacje, które zostały zebrane zarówno przez członków stowarzyszenia jak i inne osoby które odpowiedziały na nasza apel umieszczony na stronie internetowej www.bialaprzemsza.pl.
Opisano 12 miejsc, z czego 6 były to miejsca o zanieczyszczonych brzegach a pozostałe 6 opisywały ujścia ścieków do Białej Przemszy.

W raporcie z 2008 roku opisano 12 miejsc. Były to głównie  niewielkie dzikie wysypiska śmieci nad Białą Przemszą i dopływami. Opisano też cztery rury odprowadzające do rzeki ścieki. Wszystkie miejsca znajdowały się na terenie czterech miast (Dąbrowy Górniczej, Sławkowa, Jaworzna i Sosnowca). Raport wysłany został do wydziałów ochrony środowiska znajdujących się w urzędach wymienionych miast. Na reakcję nie trzeba było długo czekać – wszystkie miejsca wskazujące na zaśmiecone brzegi zostały wkrótce uprzątnięte. Nie dostaliśmy niestety żadnej odpowiedzi w sprawie ujść ścieków do Białej Przemszy. Warto przypomnieć że chodziło o trzy rury ściekowe (dwie odprowadzają ścieki stale, jedna okresowo) znajdujące się w okolicy mostu na Maczkach w Sosnowcu (dwie rury od strony Jaworzna, jedna od strony Sosnowca) oraz o jedną rurę znajdującą się w Sosnowcu dzielnicy Bór odprowadzającą ścieki najprawdopodobniej z osiedla przy ul. Białej Przemszy. Wszystkie te rury zostały ponownie opisane niniejszym raporcie.
W miejscu tym chcielibyśmy podziękować także kierownictwu biura terenowego Śląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zawierciu za uwzględnienie naszej prośby i zlecenie uprzątnięcia terenów przyległych do Potoku Błędowskiego w Błędowie w trakcie prowadzenia prac konserwacyjnych ze znajdujących się tam w dużych ilościach starych opon.



Warto także wspomnieć o przeprowadzonej przez nasze stowarzyszenie we wrześniu ubiegłego roku akcji sprzątanie brzegów Białej Przemszy na terenie miasta Sławkowa. Brzegi rzeki są tam silnie zanieczyszczone na całej długości jednakże ciężko wskazać konkretne miejsca w których zalegają śmieci. Widać niestety że przez wielu rzeka jest traktowana jako wysypisko do którego mogą bezkarnie wyrzucać odpadki ale także spore przedmioty (np. muszla klozetowa). W ramach akcji udało się zebrać około 8 m3 śmieci.

ZAŚMIECONE BRZEGI

1. Kolbark (gm. Klucze) – tereny rekreacyjne, w okresie wiosenno – letnim popularne pole biwakowe. Miejsce to jest szczególnie często odwiedzane w okresie wakacyjnym. Niestety z przykrością stwierdzamy, że jest to jeden z najbardziej zaśmieconych fragmentów doliny Białej Przemszy. Na odcinku ponad 500m, począwszy od mostu na drodze Jaroszowiec – Bydlin, idąc prawym brzegiem rzeki, znajduje się wiele porozrzucanych śmieci (butelek, puszek, plastików) oraz całych worków wypełnionych śmieciami. Ewidentnie brakuje tutaj koszy i kontenerów na śmieci, do których odpoczywający nad wodą ludzie mogliby wrzucać śmieci. Zwracamy się w tym miejscu do władz gminy Klucze z prośbą o objęcie tego miejsca większą troską. Ten uroczy zakątek jest jakby całkowicie pozbawiony opieki a warto zwrócić uwagę jak wielką liczbę turystów on przyciąga. Sugerujemy umieszczenie pojemników na śmieci wraz z ich regularnym opróżnianiem a także okresowe kontrole stanu czystości tego miejsca.
2. Dąbrowa Górnicza (Rudy) – Dzikie wysypisko śmieci zlokalizowane na prawym brzegu Potoku Błędowskiego, przy kamiennej drodze prowadzącej z miejscowości rudy do mostu na Białej Przemszy. Śmieci są wyrzucane z drogi w dół skarpy, po której spadają wprost na sam brzeg strumienia. Miejsce to było opisane w zeszłorocznym raporcie a śmieci zostały uprzątnięte. Niestety najwyraźniej miejsce to jest traktowane jako lokalne wysypisko gdyż nie pozostał długo czysty. Obecnie śmieci jest prawdopodobnie więcej jak w roku ubiegłym. Sugerujemy umieszczenie tabliczki zakazującej wysypywania w tym miejscu śmieci pod karą grzywny.
3. Dąbrowa Górnicza (Rudy) – Składowisko płyt eternitowych na prawym brzegu Białej Przemszy około 100 metrów poniżej ujścia rzeki Białej, o którym wspominaliśmy w ubiegłorocznym raporcie, powiększyło się kilkakrotnie! Przybyło także wiele innych materiałów nieznanego pochodzenia. Miejsce to jest bardzo trudno dostępne, dostępne jedynie dla ciągnika bądź auta terenowego. Brak jest jakiejkolwiek drogi polnej prowadzącej w to miejsce.

4. Dąbrowa Górnicza (Rudy) – Około 400 metrów poniżej miejsca opisanego w punkcie nr 3 na skarpie na prawym brzegu rzeki tuż nad wodą oraz w samej wodzie zalega kilkanaście opon samochodowych.

5. Dąbrowa Górnicza (Okradzionów) – Lewy brzeg rzeki tuż powyżej młyna, w miejscu gdzie powstał betonowy próg. Miejsce to jest zaśmiecone przez budowniczych owego progu. Pozostało tam wiele porozrzucanych desek oraz innych materiałów budowlanych ale także butelek i plastików.
6. Jaworzno (Długoszyn) – śmieci na brzegu Koziego Brodu tuż przed ujściem do Białej Przemszy. Miejsce to pozostawało czyste przez kilka miesięcy po jego uprzątnięciu w zeszłym roku. Niestety jesienią na brzegu znowu pojawiły się worki ze śmieciami.

UJŚCIA ŚCIEKÓW

1. Dąbrowa Górnicza (Okradzionów) –prawy brzeg rzeki, tuż przed młynem, rura ukryta jest pomiędzy kamieniami znajdującymi się na brzegu.
2. Sławków (ul. Olkuska) – ujście ścieków na prawym brzegu rzeki tuż poniżej  mostu na ul. Olkuskiej.
3. Sosnowiec (Maczki) – Rura o średnicy 600mm odprowadzająca ścieki na lewym brzegu Białej Przemszy pod mostem drogowym, ulica Krakowska. Jest to ściek zewidencjonowany w Urzędzie miasta Sosnowca. Z informacji otrzymanych z WIOŚ w Katowicach rura d=600mm zlokalizowana w km 10,4 rzeki Białej Przemszy, została ujęta w raporcie badań zanieczyszczeń powierzchniowych wód płynących, opracowanym w lipcu 2003r. przez Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska w Katowicach. Rurą płyną do Białej Przemszy ścieki komunalne z budynków mieszkalnych dzielnicy Szczakowa w Jaworznie oraz z budynków mieszkalnych PKP zlokalizowanych przy ul. Krakowskiej, ul. Kadłubka, ul. Skwerowej i budynku nieczynnego dworca kolejowego Sosnowiec – Maczki. Według WIOŚ w Katowicach MPWIK Sp. z o.o. w Jaworznie odprowadza podwyższone opłaty z tytułu wprowadzania ścieków do wód powierzchniowych bez wymaganego pozwolenia prawnego. Nie ma informacji czy MPWIK odpowiedzialne za ścieki z Sosnowca, ma pozwolenie wodnoprawne na spuszczanie nieczystości do wód otwartych i czy są z tego tytułu nałożone jakieś sankcje finansowe. Upust ścieków ma być czynny do 2010 roku. Wynika to z harmonogramu realizacji przedsięwzięcia pn.: „Modernizacja i rozbudowa sieci kanalizacyjnej w dzielnicy Szczakowa wraz z dociążeniem modernizowanej oczyszczalni Jaworzno-Dąb” ujętego w Krajowym Programie Oczyszczanie Ścieków Komunalnych.
4. Sosnowiec (Maczki) –  Rura o średnicy około 100mm odprowadzająco czasowo ścieki na prawym brzegu Białej Przemszy pod mostem drogowym w Sosnowcu, dzielnica Maczki, ulica Krakowska. Upust nieczystości jest zlokalizowany dokładnie naprzeciwko rury opisanej w pkt. II.1. Obserwacja ścieku pozwala przypuszczać, że są to nieczystości komunalne – odprowadzane do rzeki zamiast do szamba.
5. Jaworzno –  Rura o średnicy około 200mm odprowadzająca ścieki na lewym brzegu Białej Przemszy ok. 50 metrów poniżej mostu drogowego w Sosnowcu, dzielnica Maczki, ulica Krakowska. Obserwacja ścieku pozwala przypuszczać, że są to nieczystości komunalne – odprowadzane do rzeki zamiast do szamba .
6. Sosnowiec (Bór) – Rura o średnicy około 500mm odprowadzająca ścieki nieznanego pochodzenia (najprawdopodobniej ścieki komunalne z osiedla Bór) znajdująca się 200m poniżej ujęcia wodnego dla elektrowni Jaworzno III. Rura wpada do Białej Przemszy od strony osiedla Bór (prawy brzeg).

WNIOSKI

Większość rur odprowadzających ścieki do Białej Przemszy była opisana już w raporcie ubiegłorocznym. Do tej pory wiadomo nam tylko o planowanej likwidacji upustu ścieków z punkt nr 3. Od przyszłego roku ma być uruchomiona oczyszczalnia ścieków w Jaworznie i tam też zostaną przepompowane nieczystości wpływającą tą rurą do rzeki.
Warto również zwrócić uwagę, że opisane przez nas upusty odprowadzają w rzeczywistości bardzo małe ilości ścieków (może za wyjątkiem punktów 2 i 3). Dużo większy ładunek różnego rodzaju nieczystości dostaje się do Białej Przemszy poprzez niektóre dopływy odprowadzające ścieki z wielu zakładów przemysłowych (poprzez cieki Biała, Kozi Bród, Bobrek). W przyszłorocznym raporcie należałoby uwzględnić także źródła zanieczyszczeń tych właśnie rzek i wskazać bezpośrednio te zakłady, które w największym stopniu przyczyniają się do zatruwania wód w zlewni Białej Przemszy.
Na końcu chcemy podziękować za odzew na nasz ubiegłoroczny raport. Dzięki naszemu raportowi udało się zidentyfikować i uprzątnąć spore ilości śmieci z nad rzeki. Wierzymy że podobnie będzie w tym roku i dzięki informacjom w nim zawartym uda się oczyścić dolinę Białej Przemszy oraz zwiększyć czystość w samej rzece.
Dziękujemy także wszystkim, którzy odpowiedzieli na apel umieszczony na stronie internetowej i dostarczyli informacji i zdjęć, które znalazły się w tym raporcie.

Cały raport wraz z kompletem zdjęć oraz współrzednymi GPS dla opisanych miejsc znajduje się tutaj.